اردلان در لغت به معنای "موبد" و "پرهیزگار" و (اردلانی) به معنای "جایگاه موبدان" می‌باشد. اردلان نام جغرافیایی خاصی بوده که به مرکز کردستان اطلاق می‌شده‌است و نیز نام خاندان بزرگی است که بر قلمرو حکومت اردلان، امارات و سیطره داشته‌اند. پایتخت آنها سنه یا سنندج بود. حکام اردلان بیش از هفتصدسال درغرب ایران و مناطق کردنشین حکومت می‌کردند.

حکومت اردلان حوزهٔ متصرفی و شناخته شده‌ در ایران ، استان کردستان کنونی به مرکزیت سنندج، و توابعی چون اورامان لهون، تخت، ژاورو و... و دیگر نقاطی که ورای سیروان گستره‌ای ارضی را با همان نام اورامان تشکیل می‌داده، بوده‌است.

فرد حاکم مدعی نسب داشتن از اردشیر بابکان بود.نخستین حاکم این قبیله احمد پسر مروان حاکم مروانیان دیاربکر بود.

مذهب بسیاری از مردم منطقه تابعه اردلان یارسان (اهل حق) بود واین مذهب پیوند کاملی با زبان هورامی داشت. در نتیجه زبان غالب شعر وادب حتی برای شیعیان دوازده امامی و اهل سنت هورامی بود.